NİÇİN KOOPERATİFÇİLİK ?

NİÇİN KOOPERATİFÇİLİK ?
NİÇİN KOOPERATİFÇİLİK[1]Prof. Dr. Ayhan ÇIKINEÜ & MSKÜ Emekli Öğretim Üyesi

1. GİRİŞ

Çağımız, sürekli bir değişim ve gelişim süreci içindeki sorunları ve çözüm arayışları ile bir çelişkiler yumağı biçimindedir. Ayrıntılara bakılmazsa, sürekli bir ekonomik büyümenin varlığından söz edilebilir.
Zengin ülkeler ile fakir ülkeler arasındaki ve/veya aynı ülke içindeki çok zengin toplum grupları ile çok fakir toplum grupları arasındaki gelir dağılımında büyük uçurumlar bulunmaktadır.
· Kar motivasyonuna göre çalışan ticari şirketler biyolojik ve doğal sistemi bozmaktadırlar.
· Kalkınmanın realitesi, salt ekonomik ölçütlere dayandırılan geleneksel kalkınma görüşü üzerinde yeniden gözden geçirilmeli ve çevre sorunu yeni  kalkınma anlayışı içine mutlaka dahil edilmelidir.
Yatırım kararları, istihdam yaratmadan ve mevcut istihdamı korumadan artıyorsa, bu yatırımlar toplum açısından bir anlam taşımazlar.
Yatırımlarda iki gerçeklik ayırt edilir :
1. emeğe bağlı yatırımlar,
2. emeğe bağlı olmayan yatırımlar.
Bir buçuk asırdan beri, kalkınmayı ve organizasyonların yönetimini tasarımlayan bir başka işletmecilik biçimi de vardır : Kooperatifler.
Kooperatifçilik, sermayenin araç olarak hizmet ettiği ve fazlaların (kapitalist dilde karın), yatırılan sermayeye göre değil, insanların ihtiyacı üzerine oturtulmuş çağdaş bir ekonomik vizyondur.
21 Aralık, 1844’de Rochdale Haksever Öncülerinin Manchester kentinin bir varoşunda kurdukları tüketim kooperatifinin ekonomide yarattığı  yeni girişimcilik yaklaşımı…

2. DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE KOOPERATİFLERDünyada, ekonomilerinde kooperatif işletmelerin yer aldığı  96 ülkede, kooperatif üye sayısı 1(bir) miyara ulaşmıştır. Çok uluslu şirketlerden % 20 daha fazla istihdam yaratan kooperatiflerin istihdam ettiği insan sayısı 100 milyonu aşmıştır. Dünyadaki en büyük 300 kooperatifin yıllık iş hacmi 1,6 trilyon ABD doları civarında olup dünyanın 9. büyük ekonomisine(İspanya) eşdeğer bir iş  hacmine sahiptirler.
Avrupa’da 37 ülkede (Türkiye dahil) 160 bin kooperatifin  123 milyon üyesi bulunmaktadır.  Bu kooperatifler 5,4 milyon insana iş sağlamaktadırlar (2010).  Kooperatiflerin amiral gemisi sektörleri endüstriyel hizmetler (% 41) ve tarım (% 33)’dır.  Kooperatif faaliyetlerinin doğası gereği, üyelerinin daha çok olduğu sektörler bankacılık (% 54) ve tüketim (% 25) sektörleridir.
2010  itibariyle Türkiye’de  84 binden  fazla birim kooperatiflerde  8,1 milyon kişi üye bulunmaktadır.   Bu kooperatiflerin  13 400’ü (% 15,9 ) tarımsal amaçlı kooperatiftir. Tarımsal kooperatiflerde  4,5 milyon kooperatifçi üye (Toplam üyelerin % 55,6’sı) bulunmaktadır.  Türkiye’de kooperatif sektörün istihdam ettiği insan sayısı 120 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir (TMKB).Türkiye’de 1 merkez birliği, 14 bölge birliği ve 564 birim kooperatif içinde 30 bin civarında balıkçı örgütlenmiş durumdadır.
3 3.   KOOPERATİFİN TANIMI, KOOPERATİF DEĞERLER  VE KOOPERATİF  İLKELERİ
3.1. Bir Kooperatifin  DoğasıKooperatif, ortak ihtiyaçlarının tatminini araştıran gerçek veya tüzel kişilerin bir birlik/dernek yoluyla sahip oldukları bir işletmedir.
Kooperatif,
-  ekonomik sorunları çözüm üretirken bir “işletme”,
- bu sorunları çözüm sürecinde insanlararası bir yardımlaşma sağlarken bir ”dernek/birlik” niteliğindedir.
Yani hem sosyal yönü, hem de ekonomik yönü olan özgün bir sosyo-ekonomik kuruluştur.
Kooperatif, bir veya birden fazla ekonomik etkinliğe sahip işletmeleri/insanları bir araya toplar
-    Kooperatif işletmeden mal ve hizmet satın alan tüketicileri
-     Kendi ürettikleri mal ve hizmetleri işleme ve pazarlama için işbirliği yapan üreticiler
-     Kendi mesleki faaliyetlerine gerekli mal ve hizmetleri satın almak için kooperatif yapan  işletmeleri ve  iş yapan üreticileri
-      Kendi  istihdamını korumak ve kendi çalışma koşullarını iyileştirmek isteyen  çalışanların kooperatifleri
-     Yine bağımsız girişimcilerin tasarruflarını değerlendiren ve finans  ihtiyacını karşılayan bankacılık kooperatifleri.
Kooperatif işletme, “bir kişi, bir oy” ilkesi temeli üzerinde demokratik şekilde iki konumlu  olarak çalışır : tüm üyelerden oluşan genel kurul  ve genel kurulca seçilmiş üyelerden oluşan yönetim kurulu. Geniş alana yayılmış veya çok sayıda ortak sahibi olan kooperatifler için “delege sistemi”  yapılandırılması gerekebilir.
3.2. Kooperatifin Tanımı
“ Bir kooperatif, mülkiyeti kolektif olan ve yönetimi demokratik olarak gerçekleştirilen bir girişim aracılığı ile ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçları ve özlemleri tatmin etmek için gönüllü olarak bir araya gelmiş insanların özerk birliğidir” (Alliance coopérative international, 1995).
Kooperatif girişimcilik, kapitalizmin yarattığı adaletsizlikler üzerinde bazı düşünürler tarafından yapılmış eleştiriler sonucunda doğmuştur.
İlk kooperatif, İngiltere’de başarı kazanmış Rochdale Haksever Öncüleri’nin şirketi, dönemin bazı düşünürlerinin bir sentezinin sonucu doğmuştur,
Rochdale öncüleri, girişimcilik dinamiği içinde kalkınmanın ilkelerini somut olarak uygulamaya koymada başarılı olmuşlardır.
3.3.  Kooperatif Değerler
Kapitalizmden yarattığı çelişkilerin eleştirisi ve kooperatif ilkelerinin belirlenmesi, kalkınmada yenilikçi bir görüşü gündeme getirmiştir.
Kooperatiflerin temel değerleri içinde somutlaşan bu görüş;
- insanın sorumluluk ve yükümlülük alması,
- yardımlaşma /dayanışma,
- demokrasi,
- eşitlik,
- dürüstlük/ doğruluk,
- saydamlık
- özgecilik,
- ve kurucuların amaç ve düşüncelerine sadakat
… biçiminde yaşama girer.
Bu temel değerler zamanla evrimleşmiş, kalkınmada kooperatiflerin kendi vizyonunu uygulamaya koymasına imkan veren başka temel hatlarını oluşturan bugünkü yedi kooperatifçilik ilkesini şekillendirmiştir.
3.4. Kooperatifçilik İlkeleri

1. Kooperatife ortak olmanın herkese açık ve gönüllü olduğu ilkesi

Kooperatifin temel amacı, ya bir ürün veya hizmet elde etmek (tüketim kooperatifi), ya bir üretimi satmak (üretici kooperatifi) veya bir iş bulmak (emek kooperatifi) olsun, ortak bir ihtiyacı olan insanların serbestçe gruplaşmasıdır.
Kooperatif olarak yeniden bir araya gelmiş olan bu insanlar, geleneksel piyasanın tam tatmin edemediği, çözüm bulamadığı bir problemi çözmek ve kooperatifçilik değerlerine göre bir proje yapmak isterler (çok düşük ücret, kötü tedarik, aşırı yüksek fiyat, üretim dönüşümünün zayıflığı,vb…).
Fakat , kooperatif projeye olumlu katkıda bulunmak isteyen öteki kişilerin aleyhine, kooperatif içinde yer alan bir grup insanın avantajını korumak gerekmez.
O nedenle kooperatife giriş daima açık ve serbest olmak durumundadır. Ayni zamanda hiçbir ayrımcılık, bir kooperatif içindeki girişimi refüze
etme mazeretini haklı göstermez.
Bu , kooperatife ortak olmanın herkese açık ve gönüllü olduğu ilkesidir.

2. Demokratik yönetim ilkesi

Karar vericiler, işçiler olsun (emek kooperatifi), tüketiciler olsun (tüketim kooperatifi)veya üreticiler olsun (üretim kooperatifi) kooperatif konusuna katılacaklardır.
Bu insanlar, kendilerine karşı sorumlu olacak temsilcileri seçecektir.
Tek başına üye niteliği, yatırılmış parayla orantılı olmayan oy hakkı sağlar. Kararların ereği para değil, üyelerin ihtiyacıdır.
Bu, kooperatifte erkin üyeler tarafından gerçekleştirilmesi ilkesidir .(bir üye=bir oy ilkesi).

3. Üyelerin kooperatife ekonomik katılım ilkesi

Kooperatifin kuruluş ve gelişme aşamasında gerekli olan paranın üyelerden gelmesi zorunludur.
Bu sermaye, kooperatif olmanın yolu olarak kabul edilmez, her kişi, üyeler tarafından kararlaştırılmış belirli bir ödemeyi kabul edeceklerdir.
Dahası, yıl sonu fazlası, yatırılmış paraya göre değil, üyelerin kooperatifle yaptığı işlem oranında yeniden paylaştırılacaktır;
Üyeler yıl sonu fazlalarının bir kısmını, topluluğun farklı faaliyetleri için kullanabilecekler,
Ayrıca kooperatif bünyesinde başkalarına devredilemeyecek bir rezerv yaratarak toplumsal bir miras yaratırlar.
 Bu, üyelerin kooperatife ekonomik katılım ilkesidir.

4. Kooperatifin ve üyelerinin  bağımsızlığı ve özerkliği ilkesi

Kooperatif, Devlet veya diğer örgütlerle partnerliklerinde ve tüm faaliyetlerinde, bu organizasyonlara karşı bağımsızlığını sağlamak ve üyelerinin demokratik erkini  korumak zorundadır.
Partnerleri, hiçbir zaman, konusuna göre kararların alınmasında kooperatifin kapasitesini tehlikeye düşürmeyi amaçlamazlar.
Bu, kooperatifin bağımsızlığı ve özerkliği ilkesidir,

5. Kooperatiflerarası işbirliği ilkesi

Kooperatif dışa kapalı gelişemez; aksine onlar, üyelerine hizmet ve kooperatif hareketin güçlenmesi amacıyla federasyon ve konfederasyon biçiminde yeniden gruplaşmalıdırlar.
Bu, kooperatiflerarası işbirliği ilkesidir.

6. Kooperatifçiliğin eğitim, formasyon ve enformasyon ilkesi

Özel ilkeleri ve değerleri ile bir organizasyon şekli olan kooperatif, herkesin optimum katkısını sağlamak amacıyla;
               -  üyelerinin,
               - idarecilerinin,
               - yöneticilerinin ve
               -  çalışanlarının niteliklerini ve dinamiklerini geliştirmek zorundadır.
Bu, kooperatifçiliğin eğitim, formasyon ve enformasyon ilkesidir.

7. Kooperatifin ortamına karşı sorumluluğu ilkesi

Çevreye bağlı sorunların ortaya çıkmasıyla kooperatifler, kendi tarzını, toplumun
sürdürülebilir kalkınmasına katkıda bulunmak zorundadırlar.
Bu da, 1995 ACI kongresinde eklenmiş, kooperatifin ortamına karşı sorumluluğu ilkesidir.
3.5. Kooperatif ProjeProje, önceden belirlenmiş bir süre içerisinde değişim yaratmayı  amaçlayan, birbiriyle ilişkili amaç ve hedefleri olan, uygulanması sonucunda çeşitli ürünlerin elde edildiği bir çalışmadır. Bilimsel bir çalışma olan projede; gözlem yaparak bilgi toplama, elde edilen bilgilerin düzenlenmesi, bilgiler arasında neden-sonuç ilişkisinin olup olmadığının araştırılması, gelecek nesillere bilgilerin ve sonuçların aktarılması söz konusudur.
Proje süreci, proje fikrinin ortaya çıkışıyla başlayan ve bu fikrin kâğıda dökülmesi, geliştirilmesi, yürütülmesi, tamamlanması ve değerlendirilmesinin ardından yeni proje fikirlerinin üretilmesine kadarki süreçleri içerir.
Projenin aşamaları : Projenin konusu; Bilgi toplamak ; Projeyi tanımlamak ; Projenin yürütülmesi; Projeyi değerlendirme ve rapor yazma ; Projenin uygulamaya sokulması
Kooperatif düşünce XIX. yüzyılın başlarında doğdu ve endüstriyel devrim ile birlikte çalışanların (işçilerin)  yoksullaşmasına tepki olarak  sosyalist ve sendikalizm hareketine katıldı.
Kooperatif, iş bölümü ve makine kullanımının gelişmesiyle işçi emeğinin sıradanlaşması ve özerkliğinin kaybı bağlamında, çalışanların kendi yaşamlarına ait gücü, kendi ellerine alma isteğini de yanıtlar
Kooperatif proje, bizzat çalışanların denetimi altında , üretim araçlarının ortaklaşa mülkiyetini eşlik eden, hem özel sermaye mülkiyetini ve hem de egemen ilişkileri değiştirmeyi amaçlayan bir eylemi programlamaktır.
Üyeler arasında hakları, gücü ve çıkarları adil bir paylaşımla sağlayan , ortak bir ekonomik proje etrafında, insanların kendi kaderlerini eline alması yeteneği üzerinde yeni bir toplum oluşturmayı çaba gösteren bir işbirliğini uygulamaya sokmaktır.
Kooperatif hareketi , bu özelliğinden dolayı bazı ülkelerde ve dönemlerde, otoriter ve merkezi bir tarzda ekonomiyi ve toplumu yönetmeyi odaklanmış siyasi güçlerce de benimsenmiştirBu açıdan kalkınma /gelişme süreci incelendiğinde üç ekol etrafında gruplandırılmış farklı kooperatif çözümler önerilmektedir:
-        İlki, sendikal örgütlenme yoluyla işçilerin/çalışanların haklarının savunmasına dayanır.
-         İkincisi, sosyalist veya komünist tipli politik bir örgütlenme ile toplumu zorunlu değişimler şeklinde  örgütlemeye dayanır.
-        Üçüncü okul, kooperatizm ise, kooperatif organizasyon olan bir girişimcilik çözümünü önerir.
Kooperatif hareketi bugün, sosyal ekonominin bütünü içinde çeşitli üretken organizasyonlarından en önemli birini temsil etmekte ve kurucularının formüle ettiği ütopyayı gerçekleştirmeyi olanak veren tüm araçları ve yolları kullanmaktadır. 20. Yüzyılın önemli kooperatif kuramcısı ve “Kooperatif Proje” yazarı Henri Desroche, ahlaklı, adil ve dürüst bir dünya için eski toplumun değiştirilebileceğinin umut ışıklarını yakmaktadır^[2].
4. TOPLUMSAL VE EKONOMİK AÇIDAN KOOPERATİFLER4.1. Kooperatiflerin Ekonomiye KatkısıKooperatifler, güncel karma ekonomi piyasası içinde önemli bir rol oynayan özerk, ekonomik olarak üretken ve yenilikçi girişimlerdir:
-    Kooperatifler ortakları tarafından kurulan, yönetilen ve devlete bağımlı olmayan kuruluşlardır;
-    Kooperatifler, piyasa koşullarında faaliyetlerini gerçekleştirdiklerinden ekonomik olarak verimlidirler;
-    Kooperatifler, üretici/tüketici ortaklarının karar süreçlerinde bizzat yer almalarından dolayı daha yenilikçi hizmetler üretirler;
-     Kooperatifler, rekabet ortamında çalışan işletmelerdir.
Kooperatiflerin mikro-ekonomik  alanlarda  ekonomiye katkıları -        Kooperatiflerin fiyatların oluşumuna katkısı
-        Kooperatiflerin pazarların iyileştirilmesine katkısı
-        Kooperatiflerin ürün farklılaşmasına (Katma Değer) katkısı
-        Kooperatiflerin ölçek ekonomisine ulaşmaya katkısı
-        İstihdama katkısı
-        Ekonomik büyümeye katkısı
-        Risklere karşı sigorta yardımlaşması gerçekleştirirler.
4.2.  Kooperatiflerin Toplumun Katkısı
ortak aklı karakterize eden dayanışma ruhunun da göstergeleridir,
Daha büyük bir toplumsal bütünleşme sağlaması
Ekonominin ve toplumun dinamikleşmesi
Adil ve sorumlu bir toplumsal yapı oluşması
Yeni toplumsal kurumların oluşması
Yöresindeki kaynakları harekete geçirmesi
Birlikte çalışma, paylaşma, adil ve dayanışmacı bir katılımcılık
küreselleşmenin olumsuz etkilerini karşı koymada insanlara yardım ederler,
-        “küçük işletme/birey” ile “pazar” arasında  “bileşik geçit noktaları” oluştururlar
-        “zor bölgeler”de insanların yaşamasına ortam hazırlarlar;
-        Kooperatifler, yerel ve bölgesel kalkınmanın önemli aktörüdürler;
-        Gelişmiş pek çok ülkede kırsal yörelerdeki yerel hizmetleri kooperatifler sürdürmektedir.
-        Kooperatif işletmeler, toplumsal sorumluluğu geliştirerek, topluma önemli bir yurttaşlık bilinci katarlar.
-         Topluma, toplumsal sorumluluk tohumları eken nadir kuruluşlardır.
-        Sermayeyi sosyal bir öz kazandırır
4.3. Kooperatiflerin sosyal  güvenliğin savunulması ve sürdürülmesine katkıları-        Kooperatiflere katılım, demokratik toplum değerlerinin hayati çekirdeğidir;
-        Kooperatifler demokratik katılımın ve yurttaş olmanın okullarıdır;
-        Kooperatifler bireylere kendi geleceğini bizzat eline alma ve ortak amaçlarına ulaşmak için örgütlenme olanağı sağlar;
-        Kooperatifler aracılığı ile insanlar, istihdam yaratırlar, özerk tarzda sosyal hizmetler ve yardımlaşma sağlarlar;
-        Risklere karşı sigorta yardımlaşması gerçekleştirirler.
4.4. ORTAK İŞLETMELERİN PROJELERİ- KOOPERATİF İŞLETMENİN PROJESİSu ürünleri /balıkçılık sektörünün genel görünümü şöyle öztlenebilir : Krizle sürekli yüz yüze olan bir sektör / kriz faktörü çok olan bir sektör; olumsuz ekonomik ortam /Türkiye’deki zor koşullar (ekonomik faktörler, spesifik toplumsal ilişkiler, finansal sıkıntılar, vb..); tüketici gelirlerindeki olumsuz gelişmeler;  balıkçılık filosundaki yatırım yetersizlikleri;  istihdamdaki sorunlar;  sektörün rekabet gücü; sektör ve bölge  için ekonominin ve toplumun aktörleri arasında ortak bir payda oluşturmak ;vb..
4.4.1. Kooperatifler ne yapar ?Son onlu yıllarda batı ülkelerinde “sosyal ekonomi modeli” olarak adlandırılan bu sektör üç temel bileşene dayanır :
- Gerçek bir ortak projeye dayalı kooperatifler;
- İmece, yardımlaşma sandıkları ve mediko-sosyal faaliyetleri;
 - Ekonomik işlev üstlenen dernekler/vakıflar.
Kooperatifler, su ürünleri ekonomisini organize ederler, ekonomiyi toplumun hizmetine sokarlar.
—  Kooperatifler iki nedenden dolayı doğarlar ve gelişirler :
1. Tek başına yerine getirilemeyen ekonomik ihtiyaçları yanıtlamak ve üretim faaliyetlerini sürekli kılmak.2.  Büyük ticari güçlere karşı kendilerini savunmak.—  Şu dört olay konunun saklı kalan yönlerini açıklar :
- bireylerin özerklik istemesi,- ortak nitelikli grupların ortaya çıkması,- özel girişim modelinin egemenliği,- üreticiler arasındaki bağın farklılaşması.
Bir üretici ile kooperatifi arasındaki en önemli bağ, üretici ile kooperatif arasında paylaşılan ortak bir projedir.  Kooperatifin uygulayacağı proje ortaklarının ihtiyaçlarını yanıtlayan, onların kişisel veya ailevi projeleri ile  bağlantılı olmalıdır.Bir  balıkçı için pazarlama ve işleme kooperatifi, ortaklarının ürünlerini toplayan, işleyen ve pazarlayan bir proje ile ortakları ile bütünleşir. Ancak burada kooperatifin projesi bir işletme niteliğinde olduğu gibi ortaklarının bireysel işletmeleri de bağımsız, fakat birbirlerini pazar sürecinde tamamlayan işletmelerdir.
Genellikle ortakların işletmeleri küçük, kooperatifin işletmesi de onları pazarla buluşturan orta/büyük boyutlu işletmelerdir.
Bir balıkçı, kooperatife katılırken şu üç öğeyi dikkate alır :

1. ürününü değerlendirmek,

1. işletme yönetimini, mesleki faaliyetini ve yaşam kalitesini yükseltmek,

1. kişisel ve mesleki projesini gerçekleştirmek.

Kısa dönemde bir balıkçının beklentileri şunlar olabilir :

• ürününe adil bir fiyat elde etmek,

• kooperatifin getireceği başarılı hizmetlerden yararlanmak:

- işletmesinin yönetimini iyileştirmek,
- kişisel projesi ile mesleki projesi arasındaki bağı sağlamak,
- işletmesini iyileştirmek,
- iyi bir çevre edinmek.
Orta / uzun dönemde bir balıkçının kooperatifinden beklentileri de şunlar olabilir :-        alanındaki üretimini sürekli kılmak,
-        pazara girişini denetim altına almak,
-        ürettiği ürün(ler)ünün politikasının geliştirilmesinde ağırlığını koymak,
-        kooperatifin yarattığı dayanışma ortamından yararlanmak.
Ortak balıkçı,“benim işletmem” kavramı ile
“benim kooperatifim” kavramını“kooperatif yaşam” biçimine dönüştürebilmelidir.
—  Çünkü kooperatif ortağına ;
-         tamamlayıcılık,
-         sinerji,
-         karşılaştığı çapraşık durumlara yanıt,
-        çalıştığı alanda  bir ürün ortamı (örneğin balıkçılık, avlak, işleme, pazar, vb.. ortamı  gibi),
-         insanların formasyonu,
gibi çeşitli konularda yardım sağlar.
4.4.2. Bir Balıkçı  Kooperatifi Nasıl Çalışmalı ?Bir kooperatif;
-         ekonomik faaliyeti kolaylaştırmak / geliştirmek,
-         ekonomik faaliyetlerin sonuçlarını iyileştirmek / artırmak,
için  küçük balıkçıların kullanabileceği bir piyasa aracıdır.
Bir balıkçı  kooperatif çalışmasını dört temel ilke çerçevesinde gerçekleştirir :

1. serbest katılım,

1. demokratik yönetim,

1. tekelci anlayış (salt ortakları ile çalışma anlayışı),

1. akapitalizm (kooperatifler, sermayeye kar aramazlar; kooperatif girişimin yarattığı fazlalar, yatırılan sermayeye göre değil, kooperatifle yapılan işlem oranında paylaşılır).

Kooperatife ortak bir   balıkçı  ile kooperatifi arasında şöyle bir bağlantı bulunur :a)      Balıkçı, bir kooperatife üye olarak çift yönlü bir yükümlülük alır :
       - 1. Avladığı/ürettiği balıkları kooperatife teslim    etme;
        - 2. sosyal sermayeye katılma.
    b)      Fazlaların bölüşülmesi.
Kooperatifler, yarattıkları fazlaların bir kısmını rezerv halinde (ayni / nakdi) kendi bünyelerinde toplarlar.
5. KOOPERATİF PROJEYİ HAYATA GEÇİRME SÜRECİKooperatifler, sorumluluk, dayanışma ve saydamlık üzerine tesisi olmuş bir demokratik girişim tarzıdır.  Onlar, temel amacı üyelerine bireysel ve kolektif hizmetler vermek olan kişi şirketleridir.  Ortakları ve ayni zamanda müşterileri, üreticileri veya işçileri olan üyeleri  ile  kooperatif arasında, karşılıklı ve sürdürülebilir yükümlülükler, kurulur.
Kuruluş sürecinde izlenecek en iyi yol , reel olarak kooperatif işletmeyi çalışabilir bir duruma getirecek nihai grup kararına varmadan önce, aşama aşama sistematik olarak kooperatifin alt yapısını hazırlamaktır. Kooperatifler, diğer işletmelerinden üç noktada ayrılırlar :
 - Kooperatif işletmenin amacı farklıdır (onlar, üyelerine hizmet vermek için kurulurlar),
 - Kooperatif işletme, üyelerinin ortak mülkiyetindedirler ve ortaklarının denetimi altında çalışırlar,
 - Kooperatif işletmenin kazancı, üyeleri ve kullanıcıları arasında dağıtılırlar.
Kooperatif projesinde sekiz aşamaHer aşamada yapılacak etkinlikler ve ilgili aktörler  şöylece özetlenebilir :
1. Ortak bir sorun ve uygun bir çözüm bulmak; umut verici bir fırsat tespit ettikten sonra ortak bir ekonomik inisiyatif düşüncesi (proje konusu) geliştirmek;
2. Potansiyel üyelerin yararına oluşturulacak projeyle ilgili  fikir birliği oluşturmak;
 3. Potansiyel liderleri çıkarabilecek öncü bir grup oluşturmak, bir çalışma planı hazırlamak ve görevleri dağıtmak;
 4. Ortaklarla yapılacak bir ankete dayalı olarak fizibilite etüdü yapmak;
 5. Potansiyel üyelerin güvenini kazanmak ve kurumsal yapıyı geliştirmek;
 6. Ayrıntılı bir işletme planı ile üyelerin bağlılığını sağlamak;
7. Belli başlı diğer paydaşların taahhüdünü sağlamak;
8. Kooperatif girişimin işletmeye açılabilmesi için gerekli varlıkları ve personeli sağlamak.
6.SONUÇ : KOOPERATİÇİLİĞİ GELİŞTİREBİLMEK İÇİN NE YAPMALI ?1.  Kooperatifçilik sektörünün kapsamını balıkçı toplumuna iyi anlatmak
- Öncelikle toplumun her kesimine kooperatifi ve kooperatiflerde rol alabilecek kesimlerin niteliklerini ve nedenlerini anlatacak örgün ve yaygın eğitim çalışmaları;
-Ekonomide kooperatiflerin yerini ve önemini, ülkeden ve dünyadan örneklerle anlatacak eylemler;
- Bir girişim tipi olarak kooperatif işletmelerini araştıran, inceleyen, onları piyasa mekanizması içinde çalışma koşullarını ortaya koyan eylemler;
-             Farklı deneyimleri örnekleyerek kooperatif kimliğini belirleyen ve geliştiren eylemler;
-             Ulusal kooperatif istatistiklerini toplama ve geliştirme eylemleri;
-             Kooperatif eğitimini ve formasyonunu geliştirme eylemleri.
2.          Kooperatifçilik ve sosyal girişimlere uygun yeni hukuki biçimleri arama eylemleri.
- Ülkede ve dünyada kooperatif ve benzeri kuruluşları ve yasal dayanaklarını araştırma ve  geliştirme.
3.    1995’de ICA tarafından yeniden gözden geçirilmiş kooperatif tanım ve ilkelerini; ILO’nun bu ilkelerin uygulanması konusunda aldığı tavsiye kararını;  AP’nun 2002’de kabul ettiği Avrupa Kooperatif Şirketi statüsünü ve yine AB Komisyonunun 2004’de  yayınladığı AB’de Kooperatifleri Geliştirme raporunu dikkate alarak ulusal kooperatifçilik mevzuatının yeniden düzenlenmesine ilişkin eylemler.
 4.   Özellikle gelişmiş ülkelerde bir kamu hizmeti - özellikle gıda üretiminde- gözüyle bakılan tarım/su ürünleri kesiminde kooperatifçiliğin temel alınmasını sağlayacak eylemler.
Kaynaklar :ACI (1995), “Déclaration sur l'identité coopérative" de l'ACI en 1995. (http://www.oit.org/public/english/standards/relm/ilc/ilc89/pdf/rep-v-2.pdf).
COMMISSION DES COMMUNAUTÉS EUROPÉENNES (2001) , “ coopératives dans l’Europe Entrepreneurial”, DOCUMENT DE CONSULTATION, Bruxelles,http://www.hlm.coop/IMG/pdf/doc_fr.pdfCOOPERATION MARITİME FRANÇAISE : http://www.cooperationmaritime.fr/
ÇIKN, A. , A.R. KARACAN (1994), Genel Kooperatifçilik, E.Ü.Ziraat Fakültesi Yayını, İzmirÇIKIN , A. Kooperatif Yazıları, http://blog.milliyet.com.tr/BloggerBloglar/?UyeNo=730822&KategoriNo=11DESROCHE, H.  (1976), Le Projet Coopératif, les Editions Ouvrieres,ParisDRAPERI, J.-F. (2007), , “Parler des entreprises coopératives”, in :http://www.entreprises.coop/images/Semaine.coop/sce_2007_couv.pdfFAO ( ? ),  Cooperatives in small-scale fisheries: enabling successes through community empowerment, http://www.fao.org/docrep/016/ap408e/ap408e.pdf ,
FAO (2008), “Safety at sea for small-scale fisheries in developing country “, in:http://www.fao.org/docrep/012/ak809e/ak809e.pdfGÖNCÜOĞLU, H., Y.D. ÖZBİLGİN, V. ÜNAL (2011), “A Preliminary Study on Sustainability of Fishery Cooperatives in the North-eastern Mediterranean, Turkey”, in : Su Ürünleri Dergisi 28 (2) : 41-46, http://egejfas.org/pdf/2011-2/2011_28_2_2.pdfHANNESSON, r. (  ? ), Fishermen’s organizations and their role in  fisheries management : theoretical considerations and experiences from industrialized  countries, in : http://www.fao.org/docrep/003/T0049E/T0049E01.htmJAQUES, S . (2001), Analyse des activités économiques en Méditerranée : secteurs pêche – aquaculture. Plan Bleu, Valbonne.http://www.fao.org/docrep/012/ak809e/ak809e.pdfKooperatifçinin Defteri : http://kooperatifcinindefteri.blogspot.com/KURIEN , j. ( ? ),  The role of fishermen’s organizations in fisheries management of developing countries  (with particular reference to the Indo-Pacific regio),http://www.fao.org/docrep/003/T0049E/T0049E02.htmLAFLEUR, M. (2003), "Les coopératives au coeur du développement durable",L'Agora, vol 10 no 2, automne 2003. http://agora.qc.ca/documents/cooperative--les_cooperatives_au_coeur_du_developpement_durable_par_michel_lafleurPIZZALI, A. F. M. (1994), Petites installations de débarquement et de commercialisation du poisson, FAO DOCUMENT TECHNIQUE SUR LES PÊCHES 291, http://www.fao.org/docrep/003/T0388F/T0388F00.htmTOKAÇ, A.  Ve ark. (2010), Ege Denizi Balıkçılığı, Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi Yayını, Şanal  Matbaası, İzmir, 371 s.ÜNAL, V. (2006),  “Profile of fishery cooperatives and estimation of socio-economic indicators in marine small –scale fisheries: case studies in Turkey” , in : Tesis presentada y defendida publicamenta para la ontencion  del titulo de maşer of sience en economia y gestion  de la actividad pesquera  , Barcelona, 3 de Abril de 2006ÜNAL, V. , M. YERCAN (2009),Ege Kıyıları Su Ürünleri Kooperatifleri,  Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği  Yayınları No. 1, Bornova, 130 s.ÜNAL,V. , H. GÖNCÜOĞLU, H:M: SARI (2011), “ Ege Bölgesi İçsu Kooperatiflerinin Mevcut Durumu, Problemleri ve İleriye  Yönelik Projeleri”, in : Su Ürünleri Dergisi 28 (2) : 47-52, http://egejfas.org/pdf/2011-2/2011_28_2_3.pdf

---

[1] Ege Denizi Balıkçılığı ve Balıklarımız Çalıştayı , 13-14 Mayıs 2013, Foça-İzmir
[2] Henri Desroche, Le projet coopératif, Les Editions Ouvrieres, Paris, 1976.

 http://kooperatifcinindefteri.blogspot.com/2013/05/nicin-kooperatifcilik.html

Posted By Sameera Chathuranga

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation test link ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat contact me

Thank You